Pan Henryk Kowalczyk
Minister Środowiska
Ul. Wawelska 52/54
00-922 Warszawa
WNIOSEK
Dotyczy: zmian przepisów prawa w celu kontrolowanego ograniczania liczebności populacji wilków (Canis lupus) w Polsce.
UZASADNIENIE
Składając powyższy wniosek uprzejmie informujemy, że reprezentujemy członków stowarzyszenia posiadających doświadczenie i przygotowanie przyrodnicze. Treści naszego wniosku opieramy na analizie najnowszych wyników badań naukowych, opiniach, wnioskach, sondażach, w tym także obserwacjach własnych. Znane nam są poglądy europejskich i krajowych naukowców oraz aktywistów prezentujących różne, niekiedy zupełnie odmienne stanowiska dotyczące całkowitej ochrony, bądź zrównoważonego sterowania populacją wilków.
Nadrzędnym celem wniosku jest bezpieczeństwo ludzi i ich własności. Minimalizacja obaw i strachu oraz ograniczenie konfliktów pomiędzy ludźmi a wilkami, są obecnie priorytetami w oczekiwaniach społeczności obszarów wiejskich.
W 2015 roku wraz z Sejmową Komisją Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Senacką Komisją Środowiska oraz Polskim Towarzystwem Leśnym współorganizowaliśmy konferencję pt. „Przyszłość wilka w Polsce”, podczas której wnioskowano konieczność pilnego zajęcia się tym konfliktowym gatunkiem.
Coraz liczniej występujące wilki, zagrażają bezpieczeństwu oraz wywołują uzasadniony strach u mieszkańców obszarów wiejskich. Dotyczy to również turystów oraz osób korzystających z terenów leśnych i polnych. Ludzie boją się: przebywać w lesie i jego sąsiedztwie, pozwolić dzieciom samodzielnie pójść pieszo do szkoły, wyjść na spacer, jagody, grzyby, wędkowanie lub w odwiedziny do sąsiadów.
W niektórych regionach drapieżniki te dziesiątkują zwierzęta gospodarskie i uniemożliwiają ich hodowlę (np. 50 danieli w zagrodzie koło Białogardu lub 25 danieli koło Szubina – zabijanych jednorazowo przez wilki). Z tych powodów, redukcji pogłowia wilków domagają się mieszkańcy obszarów wiejskich, w tym właściciele psów, hodowcy owiec, kóz, bydła, koni oraz hodowanych w zagrodach jeleni i danieli.
Drapieżnictwo wilków staje się coraz bardziej zauważalne także wśród gatunków dzikich zwierząt kopytnych, powodując zmianę ich zachowań. Reakcją obronną jest częste tworzenie licznych ugrupowań roślinożerców, powodujących koncentrację uciążliwych szkód gospodarczych w rolnictwie i leśnictwie.
Oczywistymi faktami jest ekspansja terytorialna wilków oraz wiedza o tym, że ich populacje nie są zagrożone wyginięciem (J. Krawczyk 2017), a liczebność gatunku dynamicznie wzrasta. Wilki tworzą niespotykane dotychczas watahy o liczbie przekraczającej 20 osobników (E. Marszałek 2019). Po wysyceniu najlepszych terytoriów, wilki zaczynają zasiedlać także zaludnione tereny rolnicze i inne strefy zurbanizowane. Na tych obszarach coraz częściej dochodzi do krzyżowania się wilków z psami. W ostatnim czasie potwierdzono występowanie takich mieszańców w okolicach Kołobrzegu, Szubina i Sanoka. Zjawisko to wymaga zdecydowanej reakcji w celu eliminacji takich osobników ze środowiska.
Podczas sympozjum „The Wolf in Europe – Utopia and Reality” zorganizowanego w dniach 25 – 28 kwietnia 2019 roku w Halberstadt w Niemczech, w którym uczestniczył przedstawiciel Stowarzyszenia „MATECZNIK”, zabrakło udziału polskich badaczy wilków, którzy powinni zaprezentować wyniki swoich badań. W czasie konferencji m. in. przedstawiano, że na Słowacji, Litwie, Łotwie, Estonii, Szwecji, Finlandii, w Chorwacji i Francji prowadzona jest kontrolowana regulacja liczebności populacji wilków poprzez limitowane odstrzały, do której obecnie przygotowują się również Niemcy i Czesi. Praktyka i badania naukowe dowodzą, że powinno się regulować liczebność wilków poprzez odstrzał (L.Boitani, D.Mech, H.Okarma, K.Granlund 2019). Do tego skłaniają obserwowane osobniki pozbawione lęku, w tym agresywne w stosunku do człowieka.
W 2018 roku w Polsce potwierdzono aż cztery ataki wilków na ludzi. Spotykane są coraz częściej wilki chore np. na świerzb, oraz ich mieszańce z psami. Wzrasta ilość kolizji drogowych z udziałem wilków, np. w ostatnich latach w Niemczech aż o 66% (H. J. Döhle 2019). Powszechnie obserwowane są wilki w porze dziennej w bezpośrednim sąsiedztwie siedzib ludzkich. (K.Granlund, 2019). Na podstawie wielu badań naukowych udowodniono także, że do rozrodu poza samicą „alfa” przystępują także inne samice z tej samej, spokrewnionej grupy wilczej (D.Mech, 2000, J.S.Morris, E.K.Brandt, 2014).
W trakcie ww. międzynarodowego sympozjum w Halberstadt negatywnie oceniono nagminnie występujące w przekazach medialnych: braki podstaw wiedzy przyrodniczej, manipulacje, „bambizm” oraz powszechne przenoszenie cech ludzkich do świata zwierząt jak np.: nazywanie watah, grup wilczych – rodzinami lub grupami rodzinnymi, samic wilków z przychówkiem – matkami z dziećmi lub przypisywanie tym drapieżnikom uczuć wyższych, jak miłość.
Wykazywane oficjalnie dane o liczebności wilków w Polsce niestety nie są wiarygodne (zał. nr 1). W ostatnich pięciu latach wielokrotnie pisaliśmy o tym do Ministra Środowiska wnosząc o wprowadzenie strategii zarządzania populacją wilków. Do chwili obecnej nie otrzymaliśmy wiążącej odpowiedzi na ten temat. Natomiast w piśmie z Ministerstwa Środowiska zn. spr.: DL-III.677.97.2017.JC z 11.12.2017 roku stwierdzono m. in.: „z powodu rosnącej populacji wilka i jego ekspansji dyskusyjne jest ustanawianie programu ochrony gatunku, który nie jest zagrożony wyginięciem”.
Populacja wilków w Polsce jest wyjątkowo liczna w porównaniu z innymi krajami Europy (zał. nr 2). W 2019 roku, przed okresem rozrodu szacowana była w przedziale od 2 500 do 3 000 osobników (H.Okarma 2019). Według symulacji (zał. nr 3) może osiągać poziom w przedziale nawet od około 7 000 do ponad 8 000 wilków. Za tym drugim zakresem mogą przemawiać obserwacje naukowców z krajów ościennych. Twierdzą oni, że polska populacja wilków jest największym rezerwuarem zasilającym populacje tego gatunku w Niemczech, Czechach i na Słowacji (J.Teubner, S.Butzeck, S.Petrick, M.Rajsky, I.Śuba, J.Cernevy, M.Zikmund, F.Flisek 2019). W tych kwestiach, „oczy i uszy” naukowców z Europy zwrócone są na Polskę. Biorąc pod uwagę powyższe szacunki oraz możliwy przyrost roczny populacji wilków na poziomie 30% (M.Stubbe, 2019), możemy w Polsce w 2019 roku spodziewać się przyrostu w przedziale 750 do 2 400 wilków.
Wilki w Polsce są nadal gatunkiem ściśle chronionym – pomimo, że nie wymagają tego żadne ww. względy merytoryczne ani zobowiązania międzynarodowe. Istotnym jest posiadanie wiedzy o optymalnym poziomie liczebności wilków w naszym kraju. Na podstawie modelu przydatności siedlisk oszacowano optymalne ilości wilków w poszczególnych regionach, a łączną optymalną liczebność gatunku w Polsce określono na 1 586 osobników (Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży: W.Jędrzejewski, B.Zawadzka, T.Borowik i in. 2008). W Polsce przed okresem rozrodu w 2019 roku wilki podwoiły już tę liczebność. W związku z powyższym występuje uzasadniona, pilna potrzeba ograniczania liczebności populacji wilka do stanu optymalnego i stałe utrzymywanie jej na tym poziomie.
Wilki są nosicielami – śmiertelnego dla ludzi – tasiemca bąblowcowego Echinocuccus granulosus (W.Gerhards 2019). Mogą być również roznosicielami wirusa afrykańskiego pomoru świń (ASF) w środowisku (C.Szentiks, 2019).
W krajach skandynawskich wprowadzenie prawnych możliwości regulowania liczebności wilków poprzez kontrolowany odstrzał przez myśliwych, traktuje się jako najskuteczniejsze narzędzie do ograniczania kłusownictwa tego gatunku.
Mając na uwadze oczekiwania społeczności obszarów wiejskich, w trosce o zapewnienie komfortu przez poczucie bezpieczeństwa, w tym dbałość o zdrowie i życie ludzi, a także w staraniu o przyszłość ojczystej przyrody, wnioskujemy o wprowadzenie zmian prawnych – wykorzystując możliwości zawarte w prawie unijnym – które w pełni uprawniają Polskę do podjęcia suwerennej decyzji w zakresie aktywnego zarządzania populacją wilków w naszym kraju.
Wraz z wieloma tysiącami zaniepokojonych mieszkańców Polski, licznymi instytucjami i stowarzyszeniami, będziemy bardzo wdzięczni za udzielenie nam odpowiedzi, jakie decyzje zechce Pan Minister podjąć w tej sprawie.
Z wyrazami szacunku
W załączeniu:
- Minimalne, szacunkowe liczebności wilków w Polsce w latach 1950-2019.
- Szacunkowe liczebności wilków (Canis lupus) w 2019 roku przed rozrodem w wybranych krajach, w których prowadzone są odstrzały i w których trwa dyskusja o wprowadzeniu odstrzałów.
- Prognoza wzrostu liczebnego populacji wilka (Canis lupus) w Polsce w latach 2000-2020, uwzględniająca przyrost roczny w wysokości 15 % (na podstawie minimalnej liczebności wilków z „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”, 2000).
Do wiadomości:
- Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
- Ministerstwo Zdrowia,
- Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
- Główny Lekarz Weterynarii,
- Sejmowa Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,
- Senacka Komisja Środowiska,
- Europejska Komisja Ochrony Środowiska,
- European Federation for Hunting and Conservation (FACE),
- Państwowa Rada Ochrony Przyrody,
- Międzynarodowa Unia Leśnych Organizacji Badawczych (International Union of Forest Research Organizations, IUFRO),
- Zarząd Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Rolników i Organizacji Rolniczych,
- Krajowa Rada Izb Rolniczych,
- Zachodniopomorska Izba Rolnicza,
- Pomorska Izba Rolnicza,
- Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka,
- Polski Związek Owczarski,
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność” Pomorze Zachodnie,
- Główny Inspektorat Ochrony Środowiska,
- Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp.,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi,
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach,
- Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinku,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Pile,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Zielonej Górze,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Olsztynie,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie,
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie,
- Park Narodowy Bory Tucholskie,
- Słowiński Park Narodowy,
- Drawieński Park Narodowy,
- Woliński Park Narodowy,
- Wielkopolski Park Narodowy,
- Park Narodowy Ujście Warty,
- Zarząd Główny Polskiego Związku Wędkarskiego,
- Zarząd Główny Polskiego Związku Łowieckiego,
- Naczelna Rada Łowiecka,
- Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w Koszalinie,
- Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w Słupsku,
- Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
- Instytut Badawczy Leśnictwa,
- Katedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
- Zakład Bioróżnorodności Leśnej, Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie,
- Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu,
- Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego,
- Marszałek Województwa Pomorskiego,
- Polskie Towarzystwo Leśne,
- Komisja Łowiecka przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Leśnego,
- Stowarzyszenie Miłośników Żubrów,
- Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Rolnictwa,
- Stowarzyszenie Naukowo Techniczne w Słupsku,
- Stowarzyszenie Inżynierów Techników Leśnictwa i Drzewnictwa,
- Szczeciński Klub Przyrodników,
- „NATURA” Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Środowiska Gminy Wierzchowo,
- Towarzystwo Ekologiczno-Kulturalne w Bobolicach,
- Dyrekcja ZOO w Warszawie,
- Starosta Powiatu Szczecineckiego,
- Starosta Powiatu Drawskiego,
- Starosta Powiatu Człuchowskiego
- Burmistrz Miasta i Gminy Barwice,
- Burmistrz Miasta i Gminy Czaplinek,
- Burmistrz Miasta i Gminy Połczyn Zdrój,
- Burmistrz Miasta i Gminy Miastko,
- Burmistrz Miasta i Gminy Czarne Człuchowskie,
- Burmistrz Miasta i Gminy Bobolice,
- Burmistrz Miasta i Gminy Biały Bór,
- Burmistrz Miasta i Gminy Borne Sulinowo,
- Burmistrz Miasta i Gminy Drawsko,
- Wójt Gminy Szczecinek,
- Wójt Gminy Grzmiąca,
- Wójt Gminy Trzebielino.
