Wniosek w sprawie zmian przepisów prawa w celu kontrolowanego ograniczania liczebności populacji wilków

Pan Henryk Kowalczyk

Minister Środowiska

Ul. Wawelska 52/54

00-922 Warszawa

WNIOSEK

Dotyczy: zmian przepisów prawa w celu kontrolowanego ograniczania liczebności populacji wilków (Canis lupus) w Polsce.

UZASADNIENIE

Składając powyższy wniosek uprzejmie informujemy, że reprezentujemy członków stowarzyszenia posiadających doświadczenie i przygotowanie przyrodnicze. Treści naszego wniosku opieramy na analizie najnowszych wyników badań naukowych, opiniach, wnioskach, sondażach, w tym także obserwacjach własnych. Znane nam są poglądy europejskich i krajowych naukowców oraz aktywistów prezentujących różne, niekiedy zupełnie odmienne stanowiska dotyczące całkowitej ochrony, bądź zrównoważonego sterowania populacją wilków.

Nadrzędnym celem wniosku jest bezpieczeństwo ludzi i ich własności. Minimalizacja obaw i strachu oraz ograniczenie konfliktów pomiędzy ludźmi a wilkami, są obecnie priorytetami w oczekiwaniach społeczności obszarów wiejskich.

W 2015 roku wraz z Sejmową Komisją Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Senacką Komisją Środowiska oraz Polskim Towarzystwem Leśnym współorganizowaliśmy konferencję pt. „Przyszłość wilka w Polsce”, podczas której wnioskowano konieczność pilnego zajęcia się tym konfliktowym gatunkiem.

Coraz liczniej występujące wilki, zagrażają bezpieczeństwu oraz wywołują uzasadniony strach u mieszkańców obszarów wiejskich. Dotyczy to również turystów oraz osób korzystających z terenów leśnych i polnych. Ludzie boją się: przebywać w lesie i jego sąsiedztwie, pozwolić dzieciom samodzielnie pójść pieszo do szkoły, wyjść na spacer, jagody, grzyby, wędkowanie lub w odwiedziny do sąsiadów.

W niektórych regionach drapieżniki te dziesiątkują zwierzęta gospodarskie i uniemożliwiają ich hodowlę (np. 50 danieli w zagrodzie koło Białogardu lub 25 danieli koło Szubina – zabijanych jednorazowo przez wilki). Z tych powodów, redukcji pogłowia wilków domagają się mieszkańcy obszarów wiejskich, w tym właściciele psów, hodowcy owiec, kóz, bydła, koni oraz hodowanych w zagrodach jeleni i danieli.

Drapieżnictwo wilków staje się coraz bardziej zauważalne także wśród gatunków dzikich zwierząt kopytnych, powodując zmianę ich zachowań. Reakcją obronną jest częste tworzenie licznych ugrupowań roślinożerców, powodujących koncentrację uciążliwych szkód gospodarczych w rolnictwie i leśnictwie.  

Oczywistymi faktami jest ekspansja terytorialna wilków oraz wiedza o tym, że ich populacje nie są zagrożone wyginięciem (J. Krawczyk 2017), a liczebność gatunku dynamicznie wzrasta. Wilki tworzą niespotykane dotychczas watahy o liczbie przekraczającej 20 osobników (E. Marszałek 2019). Po wysyceniu najlepszych terytoriów, wilki zaczynają zasiedlać także zaludnione tereny rolnicze i inne strefy zurbanizowane. Na tych obszarach coraz częściej dochodzi do krzyżowania się wilków z psami. W ostatnim czasie potwierdzono występowanie takich mieszańców w okolicach Kołobrzegu, Szubina i Sanoka. Zjawisko to wymaga zdecydowanej reakcji w celu eliminacji takich osobników ze środowiska.

Podczas sympozjum „The Wolf in Europe – Utopia and Reality” zorganizowanego w dniach  25 – 28 kwietnia 2019 roku w Halberstadt w Niemczech, w którym uczestniczył przedstawiciel Stowarzyszenia „MATECZNIK”, zabrakło udziału polskich badaczy wilków, którzy powinni zaprezentować wyniki swoich badań. W czasie konferencji m. in. przedstawiano, że na Słowacji, Litwie, Łotwie, Estonii, Szwecji, Finlandii, w Chorwacji i Francji prowadzona jest kontrolowana regulacja liczebności populacji wilków poprzez limitowane odstrzały, do której obecnie przygotowują się również Niemcy i Czesi. Praktyka i badania naukowe dowodzą, że powinno się regulować liczebność wilków poprzez odstrzał (L.Boitani, D.Mech, H.Okarma, K.Granlund 2019). Do tego skłaniają obserwowane osobniki pozbawione lęku, w tym agresywne w stosunku do człowieka.

W 2018 roku w Polsce potwierdzono aż cztery ataki wilków na ludzi. Spotykane są coraz częściej wilki chore np. na świerzb, oraz ich mieszańce z psami. Wzrasta ilość kolizji drogowych z udziałem wilków, np. w ostatnich latach w Niemczech aż o 66% (H. J. Döhle 2019). Powszechnie obserwowane są wilki w porze dziennej w bezpośrednim sąsiedztwie siedzib ludzkich. (K.Granlund, 2019). Na podstawie wielu badań naukowych udowodniono także, że do rozrodu poza samicą „alfa” przystępują także inne samice z tej samej, spokrewnionej grupy wilczej (D.Mech, 2000, J.S.Morris, E.K.Brandt, 2014).

W trakcie ww. międzynarodowego sympozjum w Halberstadt negatywnie oceniono nagminnie występujące w przekazach medialnych: braki podstaw wiedzy przyrodniczej, manipulacje, „bambizm” oraz powszechne przenoszenie cech ludzkich do świata zwierząt jak np.: nazywanie watah, grup wilczych – rodzinami lub grupami rodzinnymi, samic wilków z przychówkiem – matkami z dziećmi lub przypisywanie tym drapieżnikom uczuć wyższych, jak miłość.

Wykazywane oficjalnie dane o liczebności wilków w Polsce niestety nie są wiarygodne (zał. nr 1). W ostatnich pięciu latach wielokrotnie pisaliśmy o tym do Ministra Środowiska wnosząc o wprowadzenie strategii zarządzania populacją wilków. Do chwili obecnej nie otrzymaliśmy wiążącej odpowiedzi na ten temat. Natomiast w piśmie z Ministerstwa Środowiska zn. spr.: DL-III.677.97.2017.JC z 11.12.2017 roku stwierdzono m. in.: „z powodu rosnącej populacji wilka i jego ekspansji dyskusyjne jest ustanawianie programu ochrony gatunku, który nie jest zagrożony wyginięciem”.

Populacja wilków w Polsce jest wyjątkowo liczna w porównaniu z innymi krajami Europy (zał. nr 2).  W 2019 roku, przed okresem rozrodu szacowana była w przedziale od 2 500 do 3 000 osobników (H.Okarma 2019). Według symulacji (zał. nr 3) może osiągać poziom w przedziale nawet od około 7 000 do ponad 8 000 wilków. Za tym drugim zakresem mogą przemawiać obserwacje naukowców z krajów ościennych. Twierdzą oni, że polska populacja wilków jest największym rezerwuarem zasilającym populacje tego gatunku w Niemczech, Czechach i na Słowacji (J.Teubner, S.Butzeck, S.Petrick, M.Rajsky, I.Śuba, J.Cernevy, M.Zikmund, F.Flisek 2019). W tych kwestiach, „oczy i uszy” naukowców z Europy zwrócone są na Polskę. Biorąc pod uwagę powyższe szacunki oraz możliwy przyrost roczny populacji wilków na poziomie 30% (M.Stubbe, 2019), możemy w Polsce w 2019 roku spodziewać się przyrostu w przedziale 750 do 2 400 wilków.

Wilki w Polsce są nadal gatunkiem ściśle chronionym – pomimo, że nie wymagają tego żadne ww. względy merytoryczne ani zobowiązania międzynarodowe. Istotnym jest posiadanie wiedzy o optymalnym poziomie liczebności wilków w naszym kraju. Na podstawie modelu przydatności siedlisk oszacowano optymalne ilości wilków w poszczególnych regionach, a łączną optymalną liczebność gatunku w Polsce określono na 1 586 osobników (Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży: W.Jędrzejewski, B.Zawadzka, T.Borowik i in. 2008). W Polsce przed okresem rozrodu w 2019 roku wilki podwoiły już tę liczebność. W związku z powyższym występuje uzasadniona, pilna potrzeba ograniczania liczebności populacji wilka do stanu optymalnego i stałe utrzymywanie jej na tym poziomie.

Wilki są nosicielami – śmiertelnego dla ludzi – tasiemca bąblowcowego Echinocuccus granulosus (W.Gerhards 2019). Mogą być również roznosicielami wirusa afrykańskiego pomoru świń (ASF) w środowisku (C.Szentiks, 2019).

W krajach skandynawskich wprowadzenie prawnych możliwości regulowania liczebności wilków poprzez kontrolowany odstrzał przez myśliwych, traktuje się jako najskuteczniejsze narzędzie do ograniczania kłusownictwa tego gatunku.

Mając na uwadze oczekiwania społeczności obszarów wiejskich, w trosce o zapewnienie komfortu przez poczucie bezpieczeństwa, w tym dbałość o zdrowie i życie ludzi, a także w staraniu o przyszłość ojczystej przyrody, wnioskujemy o wprowadzenie zmian prawnych – wykorzystując możliwości zawarte w prawie unijnym – które w pełni uprawniają Polskę do podjęcia suwerennej decyzji w zakresie aktywnego zarządzania populacją wilków w naszym kraju.

Wraz z wieloma tysiącami zaniepokojonych mieszkańców Polski, licznymi instytucjami i stowarzyszeniami, będziemy bardzo wdzięczni za udzielenie nam odpowiedzi, jakie decyzje zechce Pan Minister podjąć w tej sprawie.

Z wyrazami szacunku

W załączeniu:

  1. Minimalne, szacunkowe liczebności wilków w Polsce w latach 1950-2019.
  2. Szacunkowe liczebności wilków (Canis lupus) w 2019 roku przed rozrodem w wybranych krajach, w których prowadzone są odstrzały i w których trwa dyskusja o wprowadzeniu odstrzałów.
  3. Prognoza wzrostu liczebnego populacji wilka (Canis lupus) w Polsce w latach 2000-2020, uwzględniająca przyrost roczny w wysokości 15 %  (na podstawie minimalnej liczebności wilków z „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”, 2000).

Do wiadomości:

  1. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
  2. Ministerstwo Zdrowia,
  3. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
  4. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
  5. Główny Lekarz Weterynarii,
  6. Sejmowa Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,
  7. Senacka Komisja Środowiska,
  8. Europejska Komisja Ochrony Środowiska,
  9. European Federation for Hunting and Conservation (FACE),
  10. Państwowa Rada Ochrony Przyrody,
  11. Międzynarodowa Unia Leśnych Organizacji Badawczych (International Union of Forest Research Organizations, IUFRO),
  12. Zarząd Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Rolników i Organizacji Rolniczych,
  13. Krajowa Rada Izb Rolniczych,
  14. Zachodniopomorska Izba Rolnicza,
  15. Pomorska Izba Rolnicza,
  16. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka,
  17. Polski Związek Owczarski,
  18. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność” Pomorze Zachodnie,
  19. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska,
  20. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska,
  21. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku,
  22. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,
  23. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie,
  24. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu,
  25. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp.,
  26. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu,
  27. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi,
  28. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu
  29. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach,
  30. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych,
  31. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinku,
  32. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku,
  33. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie,
  34. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Pile,
  35. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu,
  36. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Zielonej Górze,
  37. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu,
  38. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach,
  39. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu,
  40. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi,
  41. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu,
  42. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie,
  43. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Olsztynie,
  44. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku,
  45. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie,
  46. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie,
  47. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie,
  48. Park Narodowy Bory Tucholskie,
  49. Słowiński Park Narodowy,
  50. Drawieński Park Narodowy,
  51. Woliński Park Narodowy,
  52. Wielkopolski Park Narodowy,
  53. Park Narodowy Ujście Warty,
  54. Zarząd Główny Polskiego Związku Wędkarskiego,
  55. Zarząd Główny Polskiego Związku Łowieckiego,
  56. Naczelna Rada Łowiecka,
  57. Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w Koszalinie,
  58. Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w Słupsku,
  59. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
  60. Instytut Badawczy Leśnictwa,
  61. Katedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
  62. Zakład Bioróżnorodności Leśnej, Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie,
  63. Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu,
  64. Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego,
  65. Marszałek Województwa Pomorskiego,
  66. Polskie Towarzystwo Leśne,
  67. Komisja Łowiecka przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Leśnego,
  68. Stowarzyszenie Miłośników Żubrów,
  69. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Rolnictwa,
  70. Stowarzyszenie Naukowo Techniczne w Słupsku,
  71. Stowarzyszenie Inżynierów Techników Leśnictwa i Drzewnictwa,
  72. Szczeciński Klub Przyrodników,
  73. „NATURA” Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Środowiska Gminy Wierzchowo,
  74. Towarzystwo Ekologiczno-Kulturalne w Bobolicach,
  75. Dyrekcja ZOO w Warszawie,
  76. Starosta Powiatu Szczecineckiego,
  77. Starosta Powiatu Drawskiego,
  78. Starosta Powiatu Człuchowskiego
  79. Burmistrz Miasta i Gminy Barwice,
  80. Burmistrz Miasta i Gminy Czaplinek,
  81. Burmistrz Miasta i Gminy Połczyn Zdrój,
  82. Burmistrz Miasta i Gminy Miastko,
  83. Burmistrz Miasta i Gminy Czarne Człuchowskie,
  84. Burmistrz Miasta i Gminy Bobolice,
  85. Burmistrz Miasta i Gminy Biały Bór,
  86. Burmistrz Miasta i Gminy Borne Sulinowo,
  87. Burmistrz Miasta i Gminy Drawsko,
  88. Wójt Gminy Szczecinek,
  89. Wójt Gminy Grzmiąca,
  90. Wójt Gminy Trzebielino.